Anna Reynvaanweek

(A)I Care: “Word mede-eigenaar van de toekomst!”

AI biedt de verpleegkunde nieuwe kansen om slimmer te werken en meer resultaten te boeken in zorg en onderzoek. De 27ste editie van de Anna Reynvaanweek bracht tal van nieuwsgierigmakende mogelijkheden over het voetlicht. De hoofdrol in deze editie was weggelegd voor een expert op het snijvlak van verpleegkunde en AI: hoogleraar Patricia Dykes (Harvard Medical School, VS).

Verlichte straten in nachtelijk Amsterdam: voor ons vanzelfsprekend, voor Anna Reynvaan (1844-1920) was het een noviteit. Gedurende haar leven zag ze hoe elektriciteit het leven steeds verder verlichtte; ook haar vakgebied verpleegkunde zou er drastisch door veranderen. Anno nu geldt hetzelfde voor artificial intelligence, stelt Karen Kruijthof (vicevoorzitter Amsterdam UMC) in haar openingswoord op het 27ste Anna Reynvaan Event, in het ITA aan het Leidseplein. “Dus laat je vandaag inspireren: leer, ontwikkel, en word daarmee mede-eigenaar van de toekomst.”

Met die oproep draagt Kruijthof het woord over aan Patricia Dykes. De hoogleraar uit Boston trapt af met een persoonlijke anekdote die de nodige herkenning oogst in het publiek: ze deelt een herinnering aan een patiënt die ze als jonge verpleegkundige verloor. Niets wees erop dat het slecht met hem ging en tóch had ze een naar voorgevoel. Dat bleek helaas terecht. “Het is me altijd bijgebleven”, vertelt ze. “Ik wilde achterhalen of er toch stukjes informatie waren die hadden kunnen bevestigen wat mijn gevoel me vertelde.”

Verpleegkundige data

In 2017 heeft ze die zoektocht vormgegeven in een omvangrijk onderzoek. De CONCERN-studie (Communicating narrative Concerns Entered by Registred Nurses) baseert zich op verpleegkundige verslaglegging. “Als wij ons zorgen maken over een patiënt, verrichten we meer handelingen. We meten vaker vitale functies, geven meer medicatie, we leggen meer vast in het dossier. Dat zijn stuk voor stuk subtiele signalen, die tezamen een grote voorspellende waarde blijken te hebben”, verklaart Dykes.

Door AI met veel van deze verpleegkundige data te ‘voeden’, worden patronen zichtbaar. “Je gaat van menselijke observatie, naar data, naar conclusies, naar betere zorg”, legt ze uit. CONCERN gebruikte data uit zes ziekenhuizen voor acute zorg, twee grote academische centra plus nog een aantal kleinere regionale ziekenhuizen. Op basis van die grote dataverzameling is een voorspellend model ontwikkeld en getest. De stap naar betere zorg is vervolgens gezet door met de eindgebruikers een toepassing te ontwikkelen. “Verpleegkundigen en artsen dachten mee, zodat de applicatie goed is toegesneden op de dagelijkse praktijk”, benadrukt Patricia Dykes. “Ze gaven bijvoorbeeld aan dat ze geen pop-up-meldingen in het patiëntendossier wilden. Die leiden te veel af van het werkproces, met als gevolg dat veel gebruikers pop-ups blokkeren. Daarom hebben we samen met hen gekeken hoe we het waarschuwingssysteem goed in de dagelijkse workflow van teams konden inpassen.”

De CONCERN-studie is inmiddels zo goed als afgerond. De cijfers bevestigen dat het waarschuwingssysteem goed werkt; het gebruik ervan leidt tot minder complicaties, minder overlijdens en minder ic-opnames. “We hebben het overlijdensrisico met bijna 36 procent teruggebracht”, illustreert ze. “Dit systeem bevestigt en maakt zichtbaar waar we ons zorgen over maken. Bovendien spreekt het de taal van de verpleegkundige.”

AI-geletterd zijn

Dan is het publiek aan zet. Dagvoorzitter Egge van der Poel werpt zich op als sportcoach, zodat de ‘catchbox’ met microfoon via enkele goedgemikte tussenworpen snel bij de vragenstellers belandt. Het vragenrondje maakt duidelijk dat er weliswaar hoopvol, maar toch ook wel met gemengde gevoelens naar de snelle opkomst van AI wordt gekeken. Dat begrijpt Patricia Dykes als geen ander: “Blijf kritisch en oplettend. Het moet altijd een ondersteuning blijven van je eigen beoordelingsvermogen.” Ze besluit met een oproep. “Je hoeft de techniek achter AI niet te doorgronden, het gaat erom dat je weet welke vragen je moet stellen. Zorg dat je ‘AI-geletterd’ bent en werk mee aan gebruiksvriendelijke oplossingen die de patiëntenzorg daadwerkelijk verbeteren.”

Weekprogramma

De lezing vormde het slot van een wervelend weekprogramma. Zo kwam Dykes’ motto ‘werk niet harder, maar slimmer met AI’ (zie DNA 2-2025) maandag helemaal tot z’n recht op de promovendibijeenkomst ‘Meet the Expert’. Daar vertelde onderzoeker Melina van Gunsteren bijvoorbeeld hoe je AI in kunt zetten om duizenden artikelen in wetenschappelijke databases te screenen op relevantie voor jouw onderzoeksthema: meer kwaliteit in minder tijd!

In het Kenniscafé op dinsdag konden verpleegkundigen binnenlopen om demonstraties te zien van AI-toepassingen in de patiëntenzorg. Variërend van virtual reality voor studenten tot alarmsystemen die ‘zien’ dat een patiënt is gevallen, of een zelflerend systeem waarmee de beademingsmachine zich beter op de ademhaling van de patiënt af gaat stemmen. Op woensdag kwamen studenten Verpleegkunde (HvA en InHolland) in een goedgevulde collegezaal meer te weten over AI-ontwikkelingen in hun toekomstige vakgebied. De Anna Reynvaanweek 2025 maakte duidelijk dat AI in de verpleegkunde alomtegenwoordig is. In de woorden van Patricia Dykes: “De toekomst is vandaag”.

Het Anna Reynvaan Event moeten missen? Zet dan 21 mei 2026 alvast in je agenda.